Biopolder

De grond in de Lutkemeerpolder is uitzonderlijk geschikt voor landbouw. De oude zeeklei is zeer vruchtbaar en een deel is al jarenlang op biologische wijze verzorgd. Hoe geef je die grond de landbouwfunctie die zij verdient? En hoe koester je tegelijkertijd de landschappelijke, natuurlijke en recreatieve waarden van de polder, en geef je hier zelfs meerwaarde aan?
Werkgroep Biopolder beantwoordt deze vragen in een toekomstplan voor de Lutkemeerpolder.

Biopolder Lutkemeer: een Amsterdamse voedselkringloop met meerwaarde

Elke week verlaten honderden kilo’s groente en fruit via een CO2-neutraal distributiesysteem de akkers richting de stad. Buurtbewoners komen oogsten in de zelfpluktuin of boodschappen doen in de streekwinkel. Jong en oud leert over voedselproductie. Lokale restaurants, instellingen en natuurwinkels worden bevoorraad met verswaren van Amsterdamse bodem.

Biopolder Lutkemeer is meer dan een tuinderij aan de rand van de stad. Het maakt de voedselproductie ook zichtbaar: het zien groeien van de producten, het verbouwen van voedsel met akkerbouw, de invloed van het weer, het belang van biodiversiteit, mechanisatie en alle andere aspecten die deel uitmaken van de keten.

In het gebied komen wandelpaden en educatieve routes waar de landbouwactiviteiten worden uitgelegd. Een breed publiek wordt betrokken door het organiseren van open dagen en oogstfeesten. De landbouwactiviteiten worden binnen het oorspronkelijke landschap ingepast om verrommeling tegen te gaan en de historie zichtbaar te houden. Natuurinclusief en vanzelfsprekend biologisch.

Coöperatief en innovatief

De Lutkemeerpolder maakt deel uit van de Tuinen van West en is aanvullend op bestaande initiatieven van stadslandbouw. Grootschalig in kleinschaligheid is de rode draad: samenwerkende ondernemers die coöperatief inzetten op het verbeteren van de voedselketen in de stad, innovatieve distributie en lokale afzet.

Biopolder levert zo’n dertig voltijdsbanen op. Nevenactiviteiten zoals zorg en educatie kunnen nog tien extra arbeidsplaatsen opleveren. Daarnaast is er ruimte voor allerlei vormen van vrijwilligerswerk, stages of werkervaringsplaatsen.

Er zijn mooie voorbeelden waar Amsterdam van kan leren. Zo heeft de gemeente Lille 47 hectare land aangekocht om de ontwikkeling van biologische landbouw te bevorderen. En onze buurgemeente Almere geeft niet alleen veel ruimte aan stadslandbouw, maar ook aan interessante initiatieven op het gebied van ruimtelijke ordening.

Laten wij in Amsterdam niet achterblijven, maar toetreden tot de voorhoede in duurzame ontwikkeling!

Uitgangspunten Biopolder Lutkemeer

Voedsel voor Amsterdam
Alle afzet is bedoeld voor Amsterdam. Dit geldt voor alle ondernemers die in het gebied actief zijn: uitgangspunt is dat de producten haar eindbestemming vinden in de stad. Hoofdmoot zijn verswaren, met een gezamenlijke schoning en productiekeuken waar groenten en fruit verwerkt kunnen worden om de houdbaarheid te verlengen.

Behoud landschappelijke waarde
Het westelijk deel van de Lutkemeer is nog landschappelijk oorspronkelijk, zoals aangelegd na de drooglegging: omzoomd met afwateringsslootjes, waardoor een drainagesysteem overbodig is. De landbouwactiviteiten worden binnen dit landscha ingepast om verrommeling tegen te gaan en de historie zichtbaar te houden.

Openstelling voor publiek
De polder is te mooi en bijzonder om alleen voor de landbouwers toegankelijk te houden. In het gebied komen wandelpaden en educatieve routes voor jong en oud. De landbouwactiviteiten worden uitgelegd en onder de aandacht gebracht middels open dagen en oogstfeesten.

Biologische landbouw
Alle producten zijn biologisch. De productie vindt plaats met respect voor en in samenwerking met de natuur. Er worden geen chemische bestrijdingsmiddelen of kunstmest gebruikt. Het bodemleven wordt gevoed met organisch materiaal en meststoffen. In het teeltplan wordt gekozen voor weerbare groenterassen en uitgegaan van een ruime vruchtwisseling.

Versterking natuurwaarde
Natuurinclusieve landbouw is het uitgangspunt: voedsel produceren binnen de grenzen van natuur, milieu en leefomgeving gericht op biodiversiteit en het klimaat. Dat betekent dat de natuur en omgeving maatgevend zijn, niet opbrengst maximalisatie. Daarbij gaat het niet alleen om behouden, maar ook om bevorderen door aanleg en activiteiten. Denk aan bodemkwaliteit, landschapselementen, verbindingszones tbv soortenbehoud.

Coöperatief ondernemen
Gezamenlijk ondernemen in coöperatief verband. Eigen ondernemingen in diverse vormen (zzp, bv, vof) maar gericht op samenwerking en delen van diensten, producten, personeel, materiaal, distributie en afzetpunten. Het pachten van land gebeurt in coöperatief verband, zodat enerzijds onderlinge flexibiliteit wordt gegarandeerd en anderzijds de gezamenlijke doelstellingen worden gewaarborgd.

Wat levert het op?

Grootschalig op kleine schaal
Biopolder Lutkemeer is meer dan een tuinderij aan de rand van de stad. De nadruk ligt op het zichtbaar maken van voedselproductie: hoe komt voedsel op ons bord. Niet alleen het zien groeien van de producten, maar ook de aanpak van akkerbouwmatig voedsel verbouwen, de invloed van het weer, het belang van biodiversiteit, mechanisatie en alle andere aspecten die deel uitmaken van de keten.

Voedsel voor Amsterdam
Het is onmogelijk om de stad te voeden van 43ha. Dat neemt niet weg dat er een aanzienlijke productie plaats kan vinden. Zo voorziet het plan in 800 huishoudens wekelijks een groentepakket, 200 huishoudens zelfpluk-pakket, 350 huishoudens aardappelen, 1750 huishoudens fruit, 12 ton brouwgerst, etc. Belangrijker is het inzicht, ook voor Amsterdammers, hoeveel ruimte het verbouwen van voedsel vraagt.

Biodiversiteit
Achter de akkers loopt de Ecologische hoofdstructuur. Het is dus van het grootste belang dat de activiteiten in het gebied bijdragen aan behoud en versterking van de biodiversiteit en verbinding met het agrarische landschap. Zeker voor weidevogels, zwaluwen en velddieren spelen de akkers een belagrijke rol. Biopolder wil hier maximaal aan bijdragen.

Werk, scholing en activering
De verschillende landbouwactiviteiten leveren ongeveer 30 voltijdsbanen op. Nevenactiviteiten zoas zorg en educatie kunnen nog 10 arbeidsplaatsen opleveren. Jongeren die praktijkervaring in de agrarische of groensector willen opdoen, kunnen terecht voor leer-werktrajecten. Mensen die laagdrempelig willen re-integreren hebben gelegenheid op basis van maatwerk weer aan de slag te gaan. Er wordt structuur, begeleiding en een uitdagende, maar ook rustgevende dagbesteding geboden.

Recreatiemogelijkheden
De polder wordt herontworpen voor nieuwe activiteiten, rekening houdend met het oorspronkelijke landschap. Om de akkers toegankelijk te maken voor educatieve en recreatieve activiteiten zullen wandelpaden en picknickplekken worden aangelegd. Een open veld tussen de akkers biedt ruimte voor bijeenkomsten en activiteiten. De verbindingszones met de omliggende natuurgebieden maken het gebied ook aantrekkelijker.

Duurzame voeding en herkomst
Samen met scholen in Nieuw West worden programma’s opgezet ter bevordering van kennis over landbouw. De aanwezigheid van voedsel is een vanzelfsprekendheid, maar slechts weinigen weten wat er allemaal bij de productie komt kijken. Meer met de seizoenen eten bevordert een duurzaam eetpatroon. Door het vieren van oogstfeesten kunnen mensen op laagdrempelige wijze bewust worden gemaakt van de gewassen die op dat moment in ‘het seizoen’ zijn. Naast het oogsten worden op zo’n dag verschillende gerechten bereid met het product, zodat ook de variatie zichtbaar wordt gemaakt.

Klimaat
Goed bodembeheer staat centraal. Verzorging van bodemleven en structuur zorgt voor meer waterbergende capaciteiten en CO2opname. Zo wordt een bijdrage geleverd wordt aan de Amsterdamse klimaatdoelstellingen. Het groen van de Lutkemeerpolder gaat het stedelijk hitte-effect tegen en draagt ook op die manier bij aan een klimaatbestendige stad.

Samenwerken, ondernemen en investeren

Coöperatief
Iedere ondernemer kiest zijn eigen rechtsvorm (zzp/vof/bv/etc.) en wordt met deze rechtsvorm lid van de coöperatie. Gebouwen, pachtrechten, machines en gezamenlijke contracten worden in de coöperatie ondergebracht. Iedere ondernemer is verantwoordelijk voor eigen omzet en bedrijfsvoering, maar geniet tevens van de voordelen van gezamenlijk optreden, distribueren en uitwisselen.

Agrarische starters en deeltijders
Boer worden is niet makkelijk. Het is vrijwel onmogelijk om tegen de huidige grondprijzen een levensvatbaar bedrijf te starten. Tegelijkertijd groeit, samen met de vraag, het aantal mensen dat eerlijk en duurzaam voedsel wil produceren. Omdat de grond in bezit blijft van de gemeente Amsterdam en wordt uitgegeven in pacht, krijgen startende agrarische ondernemers de kans.

Daarnaast neemt het aantal mensen toe die een kantoorbaan willen combineren met fysiek werk. Door de coöperatieve opzet vinden ook deeltijdboeren makkelijker een plek in Biopolder Lutkemeer. De ligging nabij de stad maakt dit voor velen extra aantrekkelijk.

Investeren
Biopolder Lutkemeer wil fungeren als vliegwiel, maar gaat uit van eigen kracht van de aangeloten ondernemers. Door samenwerking en inzet van velen worden bergen verzet. Van de overheid worden geen middelen verwacht ter ondersteuning. Er kan met eigen middelen gestart worden zodra de gemeente medewerking verleent door een aanpassing van het bestemmingsplan en de grond in pacht beschikbaar stelt. Daarmee zorgen gemeente en coöperatie er ook voor dat een prachtig gebied behouden blijft voor de stad.

Eigen streekwinkel / marktkraam
De ondernemers investeren samen in het opzetten van een streekwinkel waar ze vooral hun eigen producten verkopen. De winkeldiensten worden door de boeren zelf vervuld, zodat er direct contact is tussen producenten en consumenten. Een gezamenlijke kraam “van amsterdamse bodem” runnen op een van de (biologische) markten in Amsterdam is eveneens mogelijk.

Community Supported Agriculture
Community Supported Agriculture (csa) wordt gekenmerkt door een wederzijdse relatie van ondersteuning en toewijding tussen lokale boeren en burgers die jaarlijks lidmaatschapsgeld betalen om vooraf de productiekosten te financieren. In ruil krijgen leden wekelijks een deel van de oogst tijdens het groeiseizoen. Twee soorten csa zijn de zelfpluktuin, waar de oogstdeelnemers zelf komen plukken, of de groentepakketten, die de deelnemers elke week thuis bezorgd krijgen of op afhaalpunten op kunnen halen.

Innovatieve distributie
Al het voedsel gaat via een fossielvrij distributiesysteem richting de stad. Elektrische bestelwagens vervoeren op efficiënte wijze verse groente en fruit naar winkels en restaurants, in samenwerking met Cityhub. Een netwerk van lokale afhaalpunten en voedselcollectieven zorgen voor een zo kort mogelijke keten van boer naar bord. Door intensieve samenwerking op gezamenlijke distributie worden producten vers, klimaatvriendelijk en efficiënt geleverd. Biopolder kan zo ook als hub fungeren voor de distributie van biologisch voedsel van omliggende gebieden in Noord- en Zuid Holland.

Reacties zijn gesloten.